اولین کنفرانس حکمرانی و سیاست گذاری عمومی
برگزاری اولین جلسه کمیته علمی – تخصصی آب و کشاورزی و محیط زیست
اولین جلسه کمیته علمی– تخصصی آب و کشاورزی و محیطزیست کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی با حضور ۱۶ نفر از اعضای کمیته در روز پنجشنبه ۱۳ مهرماه ۱۳۹۶ (از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲:۳۰)، در سالن جلسات پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه شریف برگزار گردید.
در ابتدای جلسه آقای سید ابوالفضل میرقاسمی دبیر هر دو کمیته علمی– تخصصی، ضمن خوشامدگویی، کلیاتی از اهداف و برنامه‌های دبیرخانه کنفرانس را بیان نمودند. ایشان توضیح دادند که کنفرانس قصد دارد در ۲۰ حوزه مختلف به موضوع حکمرانی و سیاستگذاری عمومی بپردازد ولی بدلیل گستردگی موضوعات، در کنفرانس امسال، اولویت با موضوعات مرتبط با تنظیم گری (Regulation) است و بنابراین مطالبی که در رابطه با گذر از دولت تصدیگر به دولت تنظیم‌گر باشد، در اولویت قرار دارند. ایشان همچنین از اعضای محترم کمیته‌ها درخواست کرد که فقط از نگاه علمی و تخصصی به موضوعات پرداخته شود و از هرگونه تعصب رشته‌ای، دستگاهی و سازمانی و یا هر گونه سوگیری و یا قضاوت‌های یک‌طرفه و یا زیر سوال بردن دستگاه‌های اجرایی و یا غرض‌ورزی و یا فرافکنی و مقصر قلمداد نمودن بخش‌های مختلف دولت و نظایر آن اجتناب شود.
سپس دبیر کمیته اشاره‌ای به دستور جلسه نمودند و از اعضای محترم کمیته خواستند که بصورت خلاصه، مسائل دارای اولویت کشور (از بعد تنظیمگری و نه از منظر فنی و تخصصی هر بخش) در زمینه‌های آب، کشاورزی و محیطزیست را جهت طرح در پنلهای چالشی و یا در قالب مقالات کلیدی مطرح نمایند که خلاصه نظرات اعضا علمی- تخصصی کمیته به شرح ذیل است:
- تصدی‌گری دولتی در ایران بیش از ۹۰ درصد است و گذر به دولت تنظیم‌گر و پایشگر، سخت، مشکل و زمان‌بر است.
- حکمرانی خوب، حکمرانی زیست بومی (Ecological)، محلی (Local)، کوچک (Small) و مشارکتی (Participatory) است که با نظام برنامه‌ریزی بالا به پایین (top-down planning) و همچنین اجرای برنامه‌های دولتی بصورت متمرکز، مغایرت دارد.
- مشکل اصلی این است که نظام برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری و سیاستگذاری، ضمانت اجرایی مطمئنی ندارد. می‌بایست وحدت در سیاستگذاری و کثرت در عمل، حاکم باشد و جایگاه مشارکت بخش خصوصی در حوضه فعالیت‌های آب و کشاورزی مشخص گردد.
- فقدان الگوی توسعه‌ای آمایشی ملی و منطقه‌ای مبتنی بر محدوده حوضه‌های آبریز (ابتر ماندن مطالعات آمایش سرزمین) و در نتیجه توسعه صنایع آب بر در بخش مرکزی ایران که با مشکل کم‌آبی روبروست.
- دولت‌ها معمولا درگیر امور اجرایی و تصدی‌گری هستند و نه تدوین ضوابط و مقررات (ضعف در تنظیم گری).
- ضعف در اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی و برون‌سپاری وظایف تصدی‌گری دولت (ارایه خدمات).
- کم‌توجهی به نقش و مشارکت ذیمدخلان، ذینفعان و سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOs) در نظام برنامه‌ریزی، تصمیمسازی و تدوین سیاست‌ها و پیاده‌سازی آن‌ها (ضعف در کارایی و اثربخشی شورای عالی آب).
- لزوم توجه به مقوله شفافیت در همه ابعاد (قوانین، مقررات، حقوقی، ساختاری، تامین منابع، عملکردها).
- سیاستگذاری در حوزه‌های آب و محیطزیست و کشاورزی عمدتا سیاستگذاری سخت‌افزاری (تکنولوژیکی) و پروژه محوری است. نقش مدیریت نرم‌افزاری، اصلاحات ساختاری و مشارکت مردمی بسیار ضعیف است.
- لزوم تقویت سرمایه و انسجام اجتماعی و افزایش روحیه اعتماد، مشارکت و مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی و تعریف مجدد مناسبات دولت و ملت.
- لزوم تدوین شاخص‌های تصدی‌گری دولتی جهت ارزیابی صحیح فرآیند گذر از آن.
- اجتناب از ذکر مصیبت و تلاش در جهت ارایه راهکارهای مناسب و اجرایی (دارای قابلیت اجرا).
- لزوم تدوین نقشه راه حکمرانی پایدار (خوب و مطلوب).
- فقدان درک و برداشت مشترک از حکمرانی و لزوم فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در این زمینه.
- لزوم آگاهی بخشی عمومی در خصوص شاخص‌های حکمرانی خوب و تبیین نقش شهروندان در تحقق آن.
- لزوم اداره مملکت (مملکت‌داری) متناسب با شرایط و اقتضائات زمانی و مکانی.
در پایان جلسه قرار بر این شد که آقای دکتر محمد احیایی از موسسه یاوران سرزمین آریا، دیدگاه‌های خویش در خصوص لزوم بازنگری در الگوواره (پارادایم) آب و محیطزیست را در یک نشست مطبوعاتی نیم روزه (شامل دو سخنرانی وپرسش و پاسخ بعد از هر سخنرانی) با حضور نمایندگان رسانه‌ها، اعضای کمیته‌های علمی علاقه‌مند (و مرتبط نظیر انرژی، توسعه پایدار منطقه‌ای، اشتغال، ورزش و جوانان، سلامت و ...)، سمن‌های محیط‌زیستی و منابع طبیعی، نمایندگان مهندسین مشاور (حدود ۳۰ تا ۵۰ نفر) بصورت یک رخداد پیش کنفرانس برگزار گردد تا هم کمکی به اطلاع‌رسانی اهداف و برنامه‌های کنفرانس شود و هم احتمال بروز برخی چالش‌ها در حین برگزاری پنلهای چالشی کنفرانس بررسی شود. ضمنا قرار شد که هماهنگیهای لازم جهت برگزاری جلسه دوم کارگروه علمی تخصصی در ۲۰ مهرماه انجام شود.