دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست گذاری عمومی

دانشگاه‌ها به منظور تحقق اهدافی که به خاطر آن پدید آمده‌اند، باید ساز و کار مناسبی برای مشارکت کنشگران اصلی خود در سیاست‌گذاری‌هایشان اتخاذ کنند. یکی از اصلی‌ترین کنشگران نظام آموزش عالی، دانشجویان هستند که همانا مشارکت آن‌ها در سیاست‌گذاری‌های این حوزه بسیار مطلوب است؛ زیرا اولاً دانشجویان تبلور عینی نتایج سیاست‌گذاری‌های نظام آموزش عالی هستند، در نتیجه سیاست‌گذاری در این حوزه در واقع به منزله تعیین سرنوشت آن‌ها می‌باشد و بدیهی است که حق تعیین سرنوشت هر کسی در اختیار خود او است. ثانیاً دانشجویان به جهت عدم وجود تعلقات شخصی در ارتباط با دانشگاه، نسبت به اعضای هیأت علمی و مدیران دانشگاهی انگیزه بیشتری برای شروع تحولات مثبت دارند. ثالثاً دانشجویان به واسطه مشارکت در سیاست‌گذاری‌ها از مشکلات پیش روی مسئولان آگاه می‌شوند و این مسئله تأثیر شگرفی بر همدلی و مشارکت آن‌ها در امور دانشگاه خواهد شد.
متولیان نظام آموزش عالی کشور با توجه به اهمیت بسیار زیاد مشارکت دانشجویان در امور دانشگاه، در اسناد بالادستی این حوزه راجع به این مسئله تأکید داشته‌اند؛ در این راستا می‌توان به مصوبه سند دانشگاه اسلامي که در تاریخ 1392/04/25 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده، اشاره داشت. در راهبرد دهم از فصل پنجم سند مذکور، «تقويت تشكل‌هاي دانشجويی به منظور مشاركت دانشجويان در فعاليت‌هاي دانشگاهی» یکی از اقداماتی تلقی شده است که در راستای افزايش روحيه نشاط، اميد و پويايی در دانشگاهيان لازم می‌باشد. همچنین در راهبرد یازدهم از فصل مذکور «آسيب‌شناسی روندهای مشاركتی موجود و طراحي و استقرار نظام مشاركت دانشگاهيان»، «زمينه‌سازي و استفاده حداكثري از ظرفيت‌ها و توان دانشجويان در همكاری برای اداره امور دانشگاه» و «زمينه‌سازی و ارتقاي انگيزه و روحيه مشاركت جويی دانشگاهيان و توسعه قابليت‌های اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی و گروهی ايشان» جزو سلسه اقداماتی بر شمرده شده است که ارتقاي روحيه قانون مداری، مسئوليت و نظم پذيری و التزام به اخلاق حرفه‌ای اسلامی مستلزم عمل به آن‌ها است. شورای عالی انقلاب فرهنگی در سایر مصوبات خود نیز به مسئله لزوم مشارکت دانشجویان در اداره دانشگاه تأکید داشته است؛ به عنوان مثال در مصوبه جلسه 502 این شورا که ناظر به سياست های فرهنگی ـ اجتماعی بهينه سازی وضعيت خوابگاه های دانشجويان كشور بوده است، راهبرد چهارم از مؤلفه نخست به «اتخاذ تدابير مقتضی به منظور جلب مشاركت هر چه بيشتر دانشجويان در اداره مطلوب خوابگاه ها و ارائه برنامه‌ها و طرح‌هاي مختلف فرهنگی و اجتماعی» اختصاص یافته است.
متأسفانه علی‌رغم تأکیدات فوق در اکثر دانشگاه‌های کشور، ساز و کارهای مشخصی برای استفاده از ظرفیت‌های دانشجویان در اداره امور دانشگاه پیش‌بینی نشده است. این مسئله در برخی دانشگاه‌ها که تقریباً فاقد هر گونه ساز و کاری برای مشارکت دانشجویان هستند، باعث شده است که دانشجویان در سیاست‌گذاری‌های حوزه آموزش عالی کاملاً به حاشیه رانده شوند و در نتیجه فضای دانشگاه رو به انحطاط برود.

رضا باستانی نامقی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی