دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست گذاری عمومی

داده باز مفهوم جدیدی است که ریشه آن در اعتقاد به این امر است که شهروندان باید به حجم انبوه اطلاعاتی که نهادهای دولتی مرتباً جمع‌آوری می‌کنند، دسترسی داشته باشند. نخستین قوانین مربوط به داده‌ باز در  سال 2009 شکل گرفت. امروزه بیش از 250 دولت در سطوح ملی، منطقه‌ای و شهری و حدود پنجاه کشور توسعه‌یافته و درحال توسعه و سازمان‌هایی چون بانک جهانی و سازمان ملل متحد، برنامه‌هایی برای پیاده‌سازی الزامات داده‌های باز راه‌اندازی کرده‌اند. 

برخی تعاریف موجود از داده باز عبارتنداز:

• داده باز عبارت است از داده‌ای دیجیتالی که با مشخصات فنی و قانونی لازم برای استفاده و توزیع مجدد آزادانه، در هر زمان و هر مکان، در دسترس قرار دارد.
• داده باز یعنی هر محتوا، اطلاعات یا داده‌ای که مردم بتوانند از آن مجانی استفاده کرده و توزیع کنند؛ بدون آنکه با محدودیت‌های قانونی ، فنی یا اجتماعی روبرو شوند.
• بانک جهانی در تعریف داده باز آورده است: داده‌ها در صورتی باز محسوب می‌شوند که هر شخص بتواند به صورت رایگان، بدون محدودیت و برای هر منظوری از آن ها استفاده و آن ها را مجددا توزیع کند.

 بنابر نظر بانک جهانی، داده ای باز خواهد بود که دو شرط زیر را با هم داشته باشد:

•  باز بودن از لحاظ فنی: به شکل استاندارد خوانا برای ماشین باشد بدان معنا که بتواند بازیابی شود و به طور معناداری به وسیله نرم افزار کامپیوتر پردازش شود.
•  باز بودن از لحاظ قانونی: به طور واضح و مشخصی دارای مجوز باشد؛ به طوری که اجازه استفاده تجاری و غیرتجاری و استفاده مجدد بدون محدودیت را داشته باشد.

تأثیرات اجتماعی ـ سیاسی گسترده‌ای را می‌توان برای جریان داده باز تصور کرد. شاید مهم‌ترین آن‌ها را بتوان در تغییر نقش و جایگاه دولت و مردم، و نسبت میان آن دو دانست. برای نمونه، ارائه خدمات دولتی را تقاضا محورتر و تعاملات بخش‌های عمومی ـ خصوصی را تقویت می‌کند. در واقع، داده حاکمیتی باز به طور گسترده‌ای مشارکت مردم را مطالبه می‌کند.

منابع:

مقاله مفهوم شناسی سیاست‌گذاری دادۀ باز حاکمیتی و تبیین مزایا و فواید آن در عرصه‌های مختلف سیاست گذاری. نویسندگان: عبدالحسین‌زاده، ثنایی و ذوالفقار زاده

Davies, T. (2010). «Open data, democracy and public sector reform». A look at open government data use. from https://www.data.gov.uk